İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ

 

 

1. İdari Gözetim Kararı ve İdari Gözetim Kararına İtiraz Süreci

 

6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Madde 57

“1- 54’üncü madde kapsamındaki yabancılar, kolluk tarafından yakalanmaları hâlinde, haklarında karar verilmek üzere derhal valiliğe bildirilir. Bu kişilerden, sınır dışı etme kararı alınması gerektiği değerlendirilenler hakkında, sınır dışı etme kararı valilik tarafından alınır. Değerlendirme ve karar süresi kırk sekiz saati geçemez.

2- Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye'ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye'den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır. Hak- kında idari gözetim kararı alınan yabancılar, yakalamayı yapan kolluk birimin- ce geri gönderme merkezlerine kırk sekiz saat içinde götürülür.

3- Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.

4- İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenilmez. İdari gözetimin devamında zaruret görülmeyen yabancılar için idari gözetim derhal sonlandırılır. Bu yabancılara, belli bir adreste ikamet etme, belirlenecek şekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idari yükümlülükler getirilebilir.

 5- İdari gözetim kararı, idari gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli olarak yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Aynı zamanda, idari gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.

6- İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği id- diasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir.

 7- İdari gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkânı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır.”

 

2. İdari Gözetim Nedir?

 

İdari gözetim, sınırdan geri çevirme ve sınır dışı etme kararlarının uygulanabilmesi ve uluslararası koruma başvurusunda bulunanların başvurularının değerlendirmesi sırasında belli şartların varlığı halinde uygulanan bir tedbir yöntemidir. Anayasa'nın 19. maddesinde yabancı ve vatandaş ayrımı yapılmaksızın herkesin kişi hürriyeti ve güvenliğine sahip olduğu belirtildikten sonra, kişi hürriyeti ilkesinin istisnaları sayılmıştır. Buna göre; usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren yahut hakkında sınır dışı etme kararı veya iade kararı verilen bir kişinin yakalanması veya tutuklanmasının mümkün olacağı belirtilmiştir. Söz konusu düzenleme ile yabancıların yakalanmasına ve idari gözetim altına alınmasına müsaade edildiği görülmektedir.

 

3. Hakkında İdari Gözetim Kararı Verilebilecekler

 

6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 54. maddesinde hakkında sınır dışı etme kararı verilebilecek yabancılar belirtilmiştir.

Buna göre:

- 5237 sayılı Kanunun 59'uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler, (Türk Ceza Kanunu'nun 59. Maddesi “İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilen yabancı, koşullu salıverilmeden yararlandıktan ve her halde cezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.")

-Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar

-Türkiye'ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar

-Türkiye'de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar

- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar

-Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler

-İkamet izinleri iptal edilenler

- İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler

-Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler

-Türkiye'ye yasal giriş veya Türkiye'den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler

-Hakkında Türkiye'ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye'ye geldiği tespit edilenler

-Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye'de kalma hakkı bulunmayanlar

-İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye'den çıkış yapmayanlar

-Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler, hakkında sınır dışı etme kararı verilebilecektir.

6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 57/2 maddesinde, idari gözetim altına alınabilecek kişiler belirtilmiştir. Buna göre;

Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan;

- Kaçma ve kaybolma riski bulunan,

-Türkiye'ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden,

-Sahte ya da asılsız belge kullanan,

-Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye'den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan,

-Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluş- turanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır

 

4. İdari Gözetim Kararı Vermeye Yetkili ve Görevli Makam

 

Kişi hakkında sınır dışı etme kararı veren Valilik tarafından idari gözetim altına alma kararı da verilebilecektir. Bu nedenle idari gözetim kararı vermeye yetkili makam, sınır dışı etme kararı veren Valiliktir.

Haklarında sınır dışı etme kararı alınanlardan idari gözetim altına alınma sebebi bulunduğu değerlendirilenler hakkında karar, sınır dışı etme kararında olduğu gibi valilikler tarafından alınacaktır. İdari gözetim kararı almaya yer açısından yetkili olan valilik Kanunda belirtilmemiştir. Ancak Uygulama Yönetmeliği'ne göre sınır dışı etme kararı, yabancının yakalandığı, işlem gördüğü yahut tespit edildiği ildeki valilik tarafından res'en ya da Göç İdari Genel Müdürlüğü'nün talimatı üzerine alınacaktır.  İdari gözetim kararı da sınır dışı etme kararında belirtildiği üzere, yer açısından yetkili kılınmış bu yer valilikleri tarafından alınacaktır.

 

5. İdari Gözetim Sebepleri

 

YUKK Uygulama Yönetmeliğine göre, sınır dışı etme kararında yabancının doğrudan sınır dışı edileceği yahut ülkeyi terke davet edildiği veya idari gözetim kararı alındığı hükümlerinden biri yer almalıdır. Haklarında sınır dışı etme kararı alınanlardan ülkeyi terke davet olunanlara on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar ülkeden ayrılmaları için süre verilecektir fakat kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, asılsız belgeler ile ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere, yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenlere sahte belge kullananlara, kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara bu sürenin tanınmayacağı düzenlenmiştir.

Ülkeden ayrılmaları için kendilerine süre tanınmayacak olan bu yabancılar açısından ise idari gözetim kararı alınacak ve gözetim hükümleri devreye girecektir.

İdari gözetim sebepleri Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 57/2 maddesinde sayılmıştır. Buna göre;

-Haklarında sınır dışı etme kararı alınmış olan yabancılardan,

Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,

Türkiye'ye giriş ve çıkış kurallarını ihlal edenler,

Sahte ya da asılsız belge kullananlar,

Sınır dışı edilip Türkiye'yi terke davet edilenlerden kabul edilebilir mazereti olmaksızın kendilerine tanınan sürede Türkiye'den çıkmayanlar,

Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında idari gözetim kararı alınacaktır.

Kanunda yer alan bu idari gözetim sebeplerinin yanında, Uygulama Yönetmeliğinde de bir idari gözetim sebebi yer almaktadır. Buna göre, ikamet izni uygun görülmeyip iptal edilen yabancılardan, sahte yahut asılsız belge kullananlar veya kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı açısından tehdit oluşturdukları anlaşılanlar da idari gözetim altına alınır.

 

6. İdari Gözetim Yeri ve Süresi

 

Hakkında idari gözetim kararı alınmış bulunan yabancılar, kırk sekiz saat içerisinde tutulacakları geri gönderme merkezlerine götürüleceklerdir.

İdari gözetim altına alınan yabancı geri gönderme merkezlerinde kural olarak en fazla altı ay tutulabilecek ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilecektir. İdari gözetim kararı altı ay süreyle alınabilmekle beraber, bu altı aylık sürenin tamamında yabancının gözetim altında tutulması gerekmemektedir. İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığını ise valilik her ay düzenli olarak değerlendirilecektir. İdare gerek gördüğü taktirde ise bu otuz günlük süreyi beklemek zorunda değildir.

 

7. İdari Gözetim Kararının Yerine Getirilmesi

 

Kişi hakkında sınır dışı kararı alınması ve derhal sınır dışı edilememesi halinde, yukarıda sayılan sebeplerin varlığı halinde, idari gözetim kararı verilebilecektir. İdari gözetim kararı verilmesi halinde, hakkında idari gözetim kararı verilen yabancı en geç 48 saat içinde geri gönderme merkezlerine gönderilecektir. Kişi en fazla 6 ay süre ile geri gönderme merkezinde tutulabilecek ancak yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha bu süre uzatılabilecektir.

Geri gönderme merkezleri, idari gözetim altına alınan yabancıların barındırılmaları ve kontrol altında tutulmaları amacıyla kurulan ve doğrudan işletilen veya kamu kurum ve kuruluşlarıyla, Türkiye Kızılay Derneği veya kamu yararına çalışan derneklerden göç alanında uzmanlığı bulunanlarla protokol yapılarak işlettirilen merkezler olarak tanımlanmaktadır.

 

8. İdari Gözetim Kararının Kaldırılması ve Sonlandırılması

 

İdari gözetimin sonlandırılabileceği haller Uygulama Yönetmeliğinde belirtilmiştir.

Buna göre:

-İdari gözetim kararını gözden geçiren idare, sınır dışı etme kararının yabancının gözetim altına alınmasından itibaren altı ay içerisinde yerine getirilemeyeceğini öngörürse,

-Gözetim altında olan yabancının hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacak yabancılardan olduğuna dair ciddi emare ortaya çıkarsa,

-Kaçma ve kaybolma riski ortadan kalkarsa,

-Yabancı eğer gönüllü geri dönüş desteğine başvurmuşsa, idare gözetimin devamına zaruret görmeyebilir ve gözetimi sonlandırabilir.

 

9. İdari Gözetim Kararına İtiraz, İtiraz Merci, İtiraz Süresi ve İtiraz İnceleme Süresi

 

Kanuna göre, idari gözetim kararına karşı, gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı sulh ceza hâkimliğine başvurabilecektir. Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu, birden fazla sulh ceza hakimliği bulunan yerlerde, idari gözetim kararlarına itirazı incelemekle 2 numaralı sulh ceza hakimini görevli kılmıştır. Bu nedenle idari gözetim altına alma kararına karşı yapılacak itirazı inceleyecek merci birden fazla sulh ceza hakimlikleri bulunan yerlerde 2. sulh ceza hakimliğidir.

İdari gözetim kararına karşı, sulh ceza hakimliğine başvurunun hangi süreler içerisinde yapılacağı Kanunda düzenlenmemiştir. Ancak idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiası ile tekrar sulh ceza hakimine başvurulabileceği belirtildiğinden idari gözetim altında bulunulan süre boyunca, gözetime karşı sulh ceza hakimliğine itiraz edilebilecektir.

İdari gözetim kararına karşı sulh ceza mahkemesine başvurulmuş olması idari gözetimi durdurmayacaktır.

Sulh ceza hâkimine inceleme yapıp karar vermesi için tanınan süre ise beş gündür. Sulh ceza hâkimi tarafından verilen karar kesindir.

 

10. İdari Gözetim Kararına İtiraz Avukatı

 

İdari gözetim kararına itiraz etmenin usullerini yukarıda açıklamaya çalıştık ancak söz konusu sürecin takibi ve prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi çok önemlidir. Bu nedenle hakkında idari gözetim kararı verilen yabancıların, idari gözetim kararına itiraz süreçlerinde mutlaka yabancılar hukukunda uzman bir avukattan hukuki destek alarak idari gözetim kararına avukat aracılığıyla itiraz etmeleri hak kayıplarının önüne geçilmesi bakımından çok önemlidir.