Tarih, toplum dışında var olan bir insana tanık olmamıştır. İnsan yaradılıştan toplumsal bir varlıktır. Bu, hayatı toplumda geçen insanın, başkalarından ayrı, salt kendine ait de bir hayatının olması demektir. AİHS., 8. maddede, kişinin salt kendine ait bu hayatını, özel hayatı, aile hayatı ve haberleşmesi olarak ifade etmiştir.
Kişinin, kendi hayatı, Anayasada “Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz” “Herkes haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır”, “gizliliğine dokunulamaz” biçiminde ifade edilmiştir (Ay. m. 20, 22 ). Buradan, bir kişilik hakkı olarak, kişinin özel hayatının, aile hayatının ve haberleşmesinin ihlal edilmemesinin, yani gizli kalmasının sağlanması meselesi ortaya çıkmaktadır.
Anayasa, özel hayatın, aile hayatının ve haberleşmenin gizliliğine dokunulmamasının ne olduğunu, gizliliğin kapsamının ve sınırlarının neden ibaret olduğunu söylememiştir. Anayasa, bunlara, ancak hâkim kararı ile dokunulabilir demektedir. Bunlar özel hukukta “Kişilik hakları” olarak ifade edilmektedir (MK.m. 24). 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu “Özel hayatı” ve “Hayatın gizli alanını” cezai himayenin konusu yapmıştır. Ceza Kanunu ile Anayasa arasında bir kavram birliği bulunmamaktadır.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU ve CEZASI
1. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu ve Cezasının Mevzuatta Yeri
TCK m. 134: Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu ve Cezası
“(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) (Değişik: 2/7/2012-6352/81 md.) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
TCK m. 137: Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Nitelikli Haller
“(1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların;
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
TCK m. 139: Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Şikayet
“(1) Kişisel verilerin kaydedilmesi, verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme ve verileri yok etmeme hariç, bu bölümde yer alan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.”
TCK m. 140: Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri Uygulanması
“(1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.”
2. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu ve Cezası ile ilgili Açıklamalar
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda; Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Şeklindeki maddenin bu fıkrasında farklı eylemlerin özel hayatın gizliliğini ihlal edeceğini düzenleyerek bu farklı eylemler suç olarak tanımlanmıştır.
Buna göre:
Birinci cümle açısından: Özel hayatın herhangi bir kayıt alınmaksızın ihlal edilmesi söz konusudur. Örneğin dürbünle bir evi gözetleme, bir evin penceresine yaklaşarak içeriyi gözetleme gibi eylemlerde birinci fıkranın birinci cümlesi söz konusu olacaktır.
İkinci cümle açısından: Birinci fıkranın ikinci cümlesinde, özel hayata dair gizliliğin, görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle Canine işlenmesi söz konusudur. Örneğin, normal koşullarda bir kişinin başkasıyla yaptığı yüz yüze görüşmeyi kaydetmesi suç oluşturmaz. Ancak bu görüşme içeriğinde özel hayata dair hususlar varsa, örneğin cinsel mahremiyetle ilgili gerçekleşen görüşme kaydediliyorsa, bu cümledeki suç oluşacaktır. Yargıtay'a göre de kişi baş- kasıyla yaptığı yüz yüze görüşmeyi kayda alıyorsa ve konuşmanın içeriği özel hayata ilişkinse TCK m. 134/1-2.cümle uygulanmalıdır. Aksi halde suç oluşturmaz.
Özel hayat kavramının; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olaylarını ve bilgilerin tamamını içermesi karşısında, kamuya açık alanda bulunulduğunda dahi, "kalabalığın içinde dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilinmezlik" prensibinin geçerli olduğu ve kamuya açık alana çıkan her kişinin, bu alandaki her görüntüsünün veya sesinin kaydedilip, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterdiğinin kabulünün mümkün bulunmadığı nazara alınmalıdır.
Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Yukarıda özel hayatın gizliliğini ihlal suçu maddesinin ikinci fıkrasında, özel hayata dair ses veya görüntülerin ifşası suç olarak düzenlenmiştir.
Bu fıkradaki suçun özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Suçun oluşabilmesi için, ortada özel hayata dair görüntü veya sesler bulunmalıdır.
Bu görüntü veya seslerin ifşa edilmesi gerekir. İfşanın aleni olması aranmamıştır.
Örneğin bir kimsenin görüntülerini facebook, instagram veya twitter hesabında paylaşmak bu kapsama girer ve bu şekilde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmaktadır.
3. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Sıkça Sorulan Sorular
1. Bir kişiyi tuvalette gözetlemek özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur mu?
- Tuvalette bir kişiyi gözetlemek, hem özel hayatın gizliliği suçunu hem de cinsel taciz suçunu oluşturabilir. Somut duruma göre değerlendirme yapmak gerekmektedir.
2. Eski sevgilinin ya da eski nişanlının çıplak fotoğraflarını yeni sevgiliye ya da yeni nişanlıya göndermek özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur mu?
- Eski sevgilinin ya da eski nişanlının çıplak fotoğraflarını yeni sevgiliye ya da yeni nişanlıya göndermek özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir. Somut duruma göre olayın irdelenmesi gerekmektedir.
3. Sahte hesap açarak adına sahte hesap açılan kişinin özel fotoğraflarının yayınlanması özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur mu?
- Sahte hesap açarak adına sahte hesap açılan kişinin özel fotoğraflarının yayınlanması özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir. Somut olaya göre olayın değerlendirilmesi gerekmektedir.
4. Etek altı fotoğrafların çekilmesi ve bu fotoğrafların kayda alınması suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmakta mıdır?
- Etek altı fotoğrafların çekilerek kayda alınması özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturmaktadır. Bu husustaki ceza tayini somut olayın koşullarına göre değerlendirilerek ceza miktarı tayin edilmektedir.
5. Kuaför veya epilasyon merkezlerinde kadın veya erkeklerin mahrem yahut cinsel bölgelerinin kayıt altına alınması suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmakta mıdır?
- Evet bu şekilde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmaktadır. Ancak yine ceza tayini hususunda somut olayın koşullarına göre değerlendirme yapılmalıdır.
4. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçuna Örnek Yargıtay Kararları
(Yargıtay 12.CD, 02/06/2020 T., 2020/457 E., 2020/2850 K.)
Mağdur adına sahte facebook hesabı açıp onun mahrem görüntüsünü yayınlamak özel hayatın gizliliğini ihlal etmektedir.
(Yargıtay 12.CD, 22/01/2020 T., 2019/3737 E., 2020/843 K.)
Mağdurun çıplak fotoğraflarını facebook hesabında yayınlamak hem TCK m. 134/2 kapsamındaki özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu, hem de TCK m. 226/5 hükmü kapsamındaki müstehcenlik suçunu oluşturmaktadır.
(Yargıtay 12.CD, 12/02/2020 T., 2019/1003 E., 2020/1418 K.)
Yoldaki mağdurun fotoğrafını çekmek özel hayatı ihlal eder.
(Yargıtay 12.CD, 12/02/2020 T., 2019/1012 E., 2020/1415 K.)
Başkasının telefonunu alıp mesajlarını okumak TCK m. 132/1 kapsamında haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur; özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturmaz.
(Yargıtay 12.CD, 05/02/2020 T., 2019/1007 E., 2020/1109 K.)
Mağdurun iç çamaşırı ve gecelikle bulunduğu halde çekilmiş fotoğrafını başkasına göstermek TCK m. 134/2 hükmü kapsamındadır.
(Yargıtay 12.CD, 23/12/2019 T., 2019/5024 E., 2019/12115 K.)
Başkasının facebook hesabından paylaştığı fotoğrafı alıp kendi facebook hesabında paylaşmak TCK m. 136/1 kapsamına girer.
(Yargıtay 12.CD, 08/01/2020 T., 2019/992 E., 2020/219 K.)
Mağdur adına sahte facebook hesabı açarak telefon numarasını yayınlamak 136/1 kapsamındadır.
(Yargıtay 12.CD, 10/06/2020 T., 2019/1002 E., 2020/3423 K.)
Başkaları tarafından da özel bir gayret gösterilmeksizin rahatlıkla duyulabilen tonda konuşması ve aleni konuşmasının kayda alınmış olması halinde suç oluşmaz.
(Yargıtay 12.CD, 03/04/2019 T., 2018/8131 E., 2019/4463 K.)
Kendisini aldattığını düşündüğü eşinin başkasıyla konuşmalarını kaydetmek için eve ses kayıt cihazı koyarak kayıt yapmak suç oluşturmaz.
(Yargıtay 12.CD, 02/10/2019 T., 2018/8358 E., 2019/9754 K.)
Davasını ispat etmek için yüz yüze yaptığı görüşmeyi kaydetme ve mahkemeye sunma eylemi suç oluşturmaz.
Son olarak;
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda her somut duruma göre değerlendirme yapmak isabetlidir. Bu nedenle hangi durumun suç oluşturup oluşturmadığı yahut şikayet yoluna başvururken mutlaka ceza avukatından hukuki tavsiye alınmasını tavsiye etmekteyiz. Nitekim özel hayatın gizliliğini ihlal suçundan hukuki ve cezai yaptırımlar mevcuttur.
Hikmet Şengül Hukuk Bürosu, İstanbul 2024
