SOSYAL MEDYA YOLUYLA İŞLENEN HAKARET SUÇU
Hakaret Suçu ve Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
“(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”
Hakaret suçu; instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp vb. sosyal medya hesapları aracılığıyla işlendiği gibi e-mail göndermek gibi başka yöntemlerle de internet üzerinden işlenebilmektedir.
İnternet üzerinden hakaret suçu işleyen kişi TCK m.125 hükümleri gereği cezalandırılacaktır:
• Mektup ile hakaret
• E-mail ile hakaret
• Whatsapp/Telegram mesajları ile hakaret
• Cep telefonuyla SMS ile hakaret
• Telefon konuşmaları ile hakaret
• İnstagram, twitter, facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM yoluyla mesajlaşma yolu ile hakaret
Sosyal medya platformlarında en sık görülen sorunların başında hakaret suçu gelmektedir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun sekizinci bölümü olan şerefe karşı suçlar bölümünde yer alan 125. maddede tanımlanan hakaret suçu, “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” hükmüyle belirtilmiştir. Anılan kanunun 126.-131. maddeleri arasında ise hakaret suçunun işlenme yöntemlerine, kime ve neye yönelik olarak işlendiğine bağlı olarak yaptırımlarının değiştiği kaydedilmekte olup, hakaret suçunda isnat edilen suçun kanıtlanması, iddia ve savunma makamlarının dokunulmazlıkları, haksız eylemler dolayısıyla veya karşılıklı hakaret, bireyin hatırasına hakaret ile soruşturma ve kovuşturma koşulu başlıklarıyla düzenlenmektedir.
Sosyal medya üzerinden yapılan hakaret suçu 765 sayılı mülga TCK’da olduğu gibi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda da açık bir şekilde belirtilmemektedir. Ancak, Kanunun 125. maddesinin 2. fıkrasındaki “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” hükmü hakaret suçunun huzurda işlenmiş olarak sayılacağını kayıt altına almıştır. Bu nedenle, anılan hükmün internet ve sosyal medyayı da kapsadığı ifade edilebilmektedir. 5187 sayılı Basın Kanunu’nda sosyal medya hakkında herhangi bir açık ifade bulunmamakla birlikte, internetin de basılı yayınlar, radyo ve televizyon gibi iletişim araçlarıyla beraber süreli yayın kapsamında ele alınması gerektiği kaydedilmektedir. Sosyal medya aktörleri 5651 sayılı Kanun ve özel mevzuat kapsamında “içerik sağlayıcı”, “yer sağlayıcı” veya “sosyal ağ (ortam) sağlayıcı” olarak, 6698 sayılı Kanun kapsamında “veri işleyen”, “veri sahibi”, “veri sorumlusu” olarak da tanımlamak mümkündür. Bu itibarla, Basın Kanunu’nda süreli yayınlar için ele alınan hususların internet ve sosyal medya için de yorumlanmasının mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
Örneğin, Facebook, Twitter ve Instagram gibi Türkiye’de yoğun bir biçimde kullanılan sosyal medya araçlarında, bir iletiye hakaret içeren bir yorum yapıldığında aleniyet unsuru hayata geçmiş olmakta, kamuya açık profillerdeki hakaret içeren paylaşımlarda aleniyet unsuru bulunacağından cezada artırım gerekçesi oluşmuş olmaktadır.
Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Hakaret Suçunda Şikayet
Hakaret suçları şikayete bağlı suçlardır. Hakarete maruz kalan kimsenin yapması gereken, hakarete maruz kaldığı sohbetin ya da sosyal medya sitesinde ise o kısmın hem tarih hem de suçu işleyen kimsenin kimlik bilgilerini yahut kullanıcı adını gösterir şekilde ekran görüntüsü (screenshot) almaktır. Suçun failinin bir tuşla sosyal medya üzerinden gerçekleştirdiği hakaret içeren iletisini kaldırabileceği düşünüldüğünde, hakarete uğrayan kişinin hakaret içerikli bir iletiyle karşılaşması durumunda zaman kaybetmeden bu iletinin mümkün olan en geniş haliyle bir ekran fotoğrafını(screenshot) alması son derece önemlidir. Bu delil hem en hızlı hem de en kolay elde edilebilecek delildir.
Hakaret suçunu işleyenlerin gerçek kimliklerinin açıkça belirlenebilir olması halinde ilk olarak hakaret içerikli iletinin hangi IP adresinden gönderildiği ve daha sonra da bu IP adresinin kime ait olduğunun tespiti yapılır.
Hakaret eylemi için soruşturma veya kovuşturma yapılabilmesi için suçun mağdurunun en geç 6 ay içinde şikayette bulunması gerekmektedir. Ancak sosyal medyada üzerinden işlenen hakaret suçunda hakaret içeren iletinin yapıldığı platformda kalması zamanaşımı süresini etkilememektedir yani suç işlenmeye devam ettiğinden zamanaşımı süresi başlamamaktadır.
Bu şekilde kimlik bilgileri açık olan kimselere yönelik yapılan şikayet üzerine Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılarak suçu işleyen kimselerin ifadeleri alınır. Uzlaşmaya tabi bir suç olmasıyla ilk olarak uzlaşma süreci başlar. Uzlaşma süreci olumlu sonuçlanmazsa dava açılır.
Özellikle belirtelim ki, kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.
İnternet Üzerinden İşlenen Hakaret Suçlarında E-TESPİT
Hakaret suçunun sosyal medya üzerinden işlenmesi halinde suçun mağduru kullanıcılar hakaret içeren paylaşımların “ekran görüntüsünü” de dilekçelerine ekleyerek Savcılığa suç duyurusunda bulunabilirler.
Hakaret içerikli paylaşımlardan dolayı mağdurlar suç duyurusunda bulunabilecekleri gibi bu suçtan dolayı herhangi bir maddi veya manevi zarara uğramaları halinde tazminat davası da açabilmektedir.
Hakaret içeren paylaşımların, paylaşım sahibi tarafından silinmesi ve hatta sonrasında adli süreçte kişinin böyle bir paylaşım yapmadığını beyan etmesi mümkündür. Bu halde mağdurların sunduğu ekran görüntüleri geçmişe dönük olarak incelenmekte ancak gerçekliği ve doğruluğunun ispatı oldukça zor olmaktadır.
Uygulamada mağdurların bu sorununa Noterler Birliği tarafından getirilen çözüm ise online bir şekilde 7/24 hizmet veren E-TESPİT sistemidir.
E-TESPİT sistemi üzerinden alınan kayıtlar, tespit başvuru numaraları ile kayıt altına alınıyor. Böylece hakaret suçu mağdurları başvuru numaraları ile mesai saatleri içerisinden herhangi notere giderek, ekran görüntüleri veya indirmiş oldukları dosyalar hakkında ISLAK İMZALI ve ONAYLI E-TESPİT TUTANAKLARI hazırlatabilmektedir.
Hakaret suçunun konusu olan sosyal medya gönderisinin delillerinden biri de URL adresidir. “Uniform Resource Locator” (Tekdüzen Kaynak Bulucu) olarak nitelenen URL adresi, hakaret içeren paylaşımın adres kısmını oluşturmakta ve bir ispat aracı kullanılmaktadır. Bu çerçevede, dosyadaki URL adresi tıklandığında paylaşım silinmediyse tespiti mümkün olabilecek ve URL adresi delil niteliği taşıyabilecektir. Hakaret suçunun ispatında kullanılan bir diğer delil de IP adresidir. IP adresi, internete bağlanmak isteyen bilgisayarlarla internet servis sağlayıcıları tarafından atanan kimlik numarasıdır. Örneğin, 155.212.56.73. Ancak nüfusun artması, teknolojinin ilerlemesi ve her türlü elektronik eşyanın internete girmesi için olmazsa olmaz olan IP adreslerin adedinde sıkıntı yaşandığından IPv6 standardı üzerinde çalışılmaktadır. Anılan adres sosyal medya paylaşımının oluşturulduğu yer, kullanıcının kimlik bilgileri ve adresini ilgili makamlara sağlamaktadır.
Sosyal medya aracılığıyla işlenen hakaret suçunun konusu olan sosyal medya gönderisinin delillerinden diğeri de trafik verileri olarak adlandırılan Log kayıtlarının tutulması gerekmektedir. Log kayıtları, internetteki her hareketi kaydeden izler ya da günlük kayıtları olarak nitelenebilmektedir.
Hakaret suçu, mağdur olan tarafın karşısında veya yokluğunda işlenebilir. Söz konusu maddenin başlangıcında şu cümle yer almaktadır: “Zarar gören tarafa mektup, telefon, telgraf veya benzeri yollarla işlenen hakaret, sanki davada işlenmiş gibi cezalandırılır. Mağdur tarafın yüzü”. İnternette hakaret, e-posta, görüntülü sohbet veya anlık mesajlaşma yoluyla ya da sosyal medya yoluyla yapılan gönderiler yoluyla kamuya açık olarak işlenebilir. 125 inci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca verilecek ceza, suçun alenen işlenmesi hâlinde altıda bir oranında artırılır. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçuyla ilgili olarak, kişileri en çok endişelendiren “bu fiillerin kimler tarafından işlendiği ve bunun ispatıdır”. Öncelikle “hangi bilgisayar aracılığı ile işlemin yapıldığı” hakkında bilgi veren IP verilerinin bulunması gerekmektedir. Fikri mülkiyet verileri, Cumhuriyet Savcılığı tarafından yapılacak ilgili soruşturma ile ortaya çıkar. ABD merkezli Facebook, Twitter, Instagram ve YouTube gibi sosyal ağ siteleri IP adreslerini 90 günlük bir süre boyunca saklar.
Hakaret suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda şerefe karşı suçlar kapsamında değerlendirilmiştir. Bu bölüm kişilerin birey olmasından kaynaklanan onur, haysiyet, şeref ve itibarını korumakta, uzun süre ve emekle tesis edilen bu manevi değerlere yapılan saldırıları önlemeyi amaçlamaktadır.
Sosyal Medyada Yoluyla İşlenen Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Sosyal medya üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
Facebook Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Facebook üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
Twitter Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Twitter üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
Tiktok Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Tiktok üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
YouTube Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
YouTube üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
İnstagram Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
İnstagram üzerinden hakaret suçunun işlenmesi halinde hakaret suçu alenen işlendiği için basit haline göre ceza 1/6 oranında arttırılır.
WhatsApp Üzerinden Hakaret Etmenin Cezası Nedir?
WhatsApp üzerinden bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Telegram Üzerinden Hakaret Etmenin Cezası Nedir?
Telegram üzerinden bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
E-Mail İle Hakaret Etmenin Cezası Nedir?
E-mail üzerinden bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Mektup ile Hakaret Etmenin Cezası Nedir?
Mektup ile bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
