VATANDAŞLIK HUKUKU

ve

TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANMA YOLLARI

 

1. Vatandaşlık Nedir?

Vatandaşlığın en kaba ve en kısa tabiri ile tanımı “yurttaşlık” olarak tanımlanabilmektedir. Fakat hukuken vatandaşlık belirli bir toprak parçası üzerinde bireylerin yaşamlarına devam etme imkanları sağlayan ve bunu anlamlı kılan, bahsedilen toprak parçasının özelliklerine bağlı olarak var olan kurallara uyulması ve sağlanan haklardan faydalanılmasına yol açan “kimlik” ve evleviyetle “aidiyet” olarak tanımlanabilir. Yani vatandaşlık esas olarak “gerçek kişiyi” devlete bağlayan siyasi ve hukuki bağdır.

 

2. Vatandaşlık Hukuku Nedir?

Vatandaşlığın hukuki niteliği üzerine bir takım görüşler mevcuttur. Aşağıda vatandaşlık hukukuna ilişkin görüşlere kısaca değineceğiz.

2.1. Mutlak Sadakat Bağı Görüşü

Daha çok feodal düzenin var olduğu dönemde benimsenen bu görüş temelinde bireyin yöneticisine/hükümdarına karşı sergilediği mutlak ve daimî sadakat borcu bulunmaktadır.

2.2. Kişi ve Devlet Arasındaki Akdi İlişki Görüşü

Yukarda da izah edildiği üzere temelde J.J. Rousseau’nun “Toplum Sözleşmesi” düşüncesi ile şekillenen bu görüşe göre ise; vatandaşlık, vatandaş ve devlet arasında ‘karşılıklı’ haklar ve yükümlülüklerin bulunduğu bir sözleşmesel ilişkidir.

Bu görüşün modern toplumlarda gelişen ve değişen sosyo-ekonomik, jeopolitik nedenler dikkate alındığında çok kullanılabilir bir görüş olmadığı görülecektir. Zira Akdi ilişki Görüşü vatandaş ve devlet arasında eşitler arasında var olan bir sözleşmeye dayalı karşılıklılık unsurundan söz etmiştir.

Örnekleme yapılacak olur ise vatandaşlığın doğumla kazanılması ya da şartların varlığı haline vatandaşlığın kaybettirilmesi/alınmanın iptal edilmesi gibi hallerde kişinin iradesi değil devleti egemenliği ön plandadır.

3.3. Kişi ve Devlet Arasında Var Olan Kamu Hukuku İlişkisi Görüşü

Günümüzde de kabul gören bu görüş; eşitler arasındaki menfaat ilişkisinin değil devlet menfaatlerinin ön planda tutulduğu bir inanışı savunur, uygular. Devletler kendi tabiiyet ve evleviyetle vatandaşlık kurallarını belirleyebilirler. Esasında tek taraflı bir uygulama söz konusu olup devlet egemenliğinin kullanılması ile kişi ile hukuki statü arasındaki bağ oluşturulur. Bunun yegâne sınırlaması ise insan haklarına aykırı herhangi bir eylem ya da işlem yapılmayacağıdır.

Devletin egemenlik yetkisinin kullanımı sonucunda belirlenen koşullar sonucunda kişi vatandaşlık sıfatını alır ve böylelikle;

Vatandaşlığını kazandığı devletin kendisine yüklediği tüm borçları ifa etmek yükümlülüğü ve keza kendisine sağlanan tüm hakları kullanmak imkânı elde eder.

Uluslararası alanda da devlet vatandaşlığını kazanan kişilere karşı mutlak diplomatik himaye sağlamak zoruna olup vatandaşlık hakkı kazananlar sınır dışı edilemez, herhangi bir şekilde iadesi kural olarak söz konusu olamaz.

 

3. Vatandaşlık Hukukunun Genel İlkeleri

Devletler insan haklarına aykırı olmamak koşulu ile kendi vatandaşlıklarının kazanımına ilişkin düzenlemeleri serbestçe belirleyebilirler. Ancak bu belirlemede tek sınırlama insan hakları konusu olmamakla birlikte uluslararası ilkeler de vatandaşlık konusunda devletler açısından bağlayıcılık içermektedir. Nitekim uluslararası alanda var olan bu ilkelere

“Vatandaşlık Direktif İlkeleri” aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

a- Herkesin mutlaka bir vatandaşlığı olmalıdır.

b- Herkesin yalnız bir vatandaşlığı olmalıdır.

c- Herkes vatandaşlığını değiştirmekte serbest olmalıdır

 

4. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Gereğince Türk Vatandaşlığın Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ile Türk vatandaşlığının ne şekilde kazanılacağı belirlenmiştir.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 5.maddesinde Türk Vatandaşlığının kazanılmasının iki şekilde mümkün olacağı düzenlenmiştir.

Bu haller;

• Doğumla Türk Vatandaşlığının kazanılması,

• Sonradan Türk Vatandaşlığının kazanılması

şeklindedir.

 

4.1. Doğumla Kazanılan Vatandaşlık

Soy bağı yahut doğum yeri esaslarına göre kazanılan vatandaşlık olup doğum anı itibariyle hüküm ve sonuçlarını doğurur (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 6).

Soy Bağı ile vatandaşlık kazanılması 3 şekilde mümkün olmaktadır (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 7).

1- Türk vatandaşı anne veya babadan evlilik birliği içinde, Türkiye sınırları içinde ya da dışında fark etmeksizin doğan çocuk Türk vatandaşıdır.

2- Türk vatandaşı anne ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.

3- Türk vatandaşı baba ve yabancı anneden evlilik birliği dışında doğan çocuk soy bağı esasına ilişkin usullerin tamamlanması halinde Türk vatandaşı olabilir.

Doğum yeri ile kazanılan vatandaşlık halinde ise Türkiye sınırları içinde doğmuş, yabancı anne ve yabancı babasından kaynaklı olarak herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk doğduğu andan itibaren hüküm doğuracak şekilde Türk vatandaşı sayılır. Ayrıca aksi ispat edilmediği sürece Türkiye’de bulunan çocuk Türkiye’de doğmuş sayılır (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 8).

 

4.2 Vatandaşlığın Sonradan Kazanılması

Yetkili makam kararı, evlat edinilme veya seçimlik hakkın kullanılması olacak şekilde 3 halde mümkündür (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 9).

Yetkili makam kararı ile Kanun’un aradığı koşulları sağlayan ve usulüne uygun başvuru yapan yabancı gerekli incelemenin yapılması akabinde Türk Vatandaşlığı kazanabilir. Bu usul ve esaslar ise ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle Bakanlık tarafından belirlenmektedir (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 10).

Yetkili Makam kararı ile vatandaşlık kazanımı ise aşağıdaki şekillerde gerçekleşmektedir;

 

4.2.1 Türk Vatandaşlığının Genel Olarak Kazanılması

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı aranan şartları taşıması halinde Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir.

 

4.2.2 Türk Vatandaşlığının İstisnai Olarak Kazanılması

Yasal düzenlemelerin belirlediği çerçeveler dışında Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanıldığı belli başlı haller de düzenlenmiştir.

Şöyle ki, 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu madde 12 uyarınca vatandaşlık kazanılması kapsamında ise millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile;

a) Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.

b) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j)49 bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.

c) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.

d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler. bahsedilen istisnai haller uyarınca ilgili yönetmelikler ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Türk vatandaşlığı kazanabilmektedir.

 

4.2.3 Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 29 uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Cumhurbaşkanı kararıyla, 34 üncü madde uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.

 

4.2.4 Türk Vatandaşlığının Evlenme Yoluyla Kazanılması

Evlenme yolu ile Türk vatandaşlığı kazanılması da mümkündür (TVK madde 16). Ancak evlenme akabinde doğrudan vatandaşlık kazanılmamaktadır. Bir Türk vatandaşı ile en az 3 yıldır evli olan kişilere koşulların sağlanması halinde Türk vatandaşlığı kazanmak için başvuru hakkı tanınmaktadır.

Türk Vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanmanın koşulları şu şekildedir;

a) Aile birliği içinde yaşama,

b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,

c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama,

 

4.2.5 Türk Vatandaşlığının Seçme Yoluyla Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 27 uyarınca anne veya babasından dolayı Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarını müteakip 3 yıl içerisinde seçme yolu ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 21).

Evlat Edinilme yolu ile Türk vatandaşlığın kazanılması mümkündür (Türk Vatandaşlığı Kanunu madde17).

Bu halde Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.

 

5. Taşınmaz Mal Edinerek İstisnai Yoldan Türk Vatandaşlığı Kazanılması (Ev Alarak Türk Vatandaşlığının Kazanılması)

Yukarıda ana hatları ile vatandaşlığın kazanılması halleri ile usul ve esaslarından söz edilmiş olup işbu başlık altında ise son dönemde ülkemizin aldığı yoğun göç ile yasal olarak ülkeye giriş yapan kişiler açısından taşınmaz mal edinme yolu ile istisnai haller başlığı altında Türk vatandaşlığı kazanılması hali gündemdedir.

Esasında bahsedilen yol ile vatandaşlık kazanılmasının temelinde yer alan saik ekonomik canlılık yaratılması ve finansal kaynakların ülkeye yönlendirilmesi ile ekonomik rahatlama elde edilmesidir. Böylece yabancı sermayenin ülkeye çekilmesi ile istihdam artışı başta olmak üzere yabancı yatırımcının değerlendirmelerini ülkede yapması ile ekonomik kalkınmaya destek ile teşvik amaçlanmıştır. İşbu istisnai halin uygulanması için temel olarak 5901 sayılı TVK madde 12/1-b50 bendi atfı ile 6458 sayılı YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU madde 31/1-j51 dikkate alınmaktadır.

19.09.2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmış olan 18.09.2018 tarih 106 Karar Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik bağlamında önemle hatırlatılması gereken husus bu maddeler uyarında Türkiye’de yatırımcı olan her yabancının değil yasal olarak aranan bedelin üzerinde ve kapsamında yatırım yapan yabancılar için istisnai olarak vatandaşlık kazanılmasına ilişkin başvuru yapma hakkına sahip olduğudur. Yine eklemek gereklidir ki; bu hal yalnızca başvuru yapma imkânı sağlamaktadır, mutlak vatandaşlık kazanıldığı anlamına gelmemektedir.

Şu halde başta taşınmaz edinimi yolu ile vatandaşlık kazanılması olmak üzere bir yabancının istisnai olarak Türk vatandaşlığı kazanılması için yapılacak işlemler ve gerekli olan belgeler ise şu şekilde özetlenebilir (Yönetmelik madde 20);

1. (Değişik:RG-6/1/2022-31711-C.K-5072/1 md.) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen.

2. (Değişik:RG-6/1/2022-31711-C.K-5072/1 md.) En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen.

3. (Değişik:RG-6/1/2022-31711-C.K-5072/1 md.) En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen.

4. (Değişik:RG-6/1/2022-31711-C.K-5072/1 md.) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen.

5. (Değişik:RG-6/1/2022-31711-C.K-5072/1 md.) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen.

6. (Ek: 13/3/2017-2017/10008 K.) (Değişik:RG-6/1/2022-31711- C.K-5072/1 md.) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen. Bu bağlamda yukarıda belirtilen güncel duruma ek olarak taşınmaz alımı ile vatandaşlık kazanılmasına ilişkin yine bahse konu Yönetmelik üzerinde yapılan değişikliklerden hareketle hangi tarihlerde hangi bedellerin söz konusu olduğunu bildirmekte fayda görmekteyiz. Zira bu bedeller ve edinim tarihleri dikkate alınarak vatandaşlığın istisnai yolla kazanılıp kazanılmayacağı hususu değerlendirilmektedir.

Bahse konu Yönetmelikte 12.01.2017, 19.09.2018, 07.12.2018 ve 06.01.2022 tarihlerinde yürürlüğe giren dört değişiklik yapılmıştır. Buna göre yönetmelik değişikliklerinin yürürlük tarihleri bakımından;

1) 12.01.2017-18.09.2018 tarihleri arasında satın alınmış taşınmaz/ taşınmazların değerinin 1.000.000 Amerikan Doları (USD) değerinde olması,

2) 19.09.2018 tarihinden sonra satın alınmış/alınacak taşınmaz/taşınmazların değerinin 250.000 USD değerinde olması,

3) 07.12.2018 tarihinden sonra satış vaadi sözleşmesi düzenlenmiş/ düzenlenecek taşınmaz /taşınmazların değerinin 250.000 USD değerinde olması,

4) 06.01.2022 tarihinde yapılan değişiklik ile “karşılığı Türk Lirası” yönetmelikten çıkarılmış olup taşınmaz bedeli döviz tutarının Merkez Bankasına satılmak üzere bir bankaya satılması, gerekmektedir. Yönetmelikte yapılan ilk düzenlemenin yürürlük tarihi olan 12.01.2017’den önce satın alınmış taşınmaz/taşınmazlar ile 07/12/2018 tarihinden önce satış vaadi sözleşmesine konu edilen taşınmaz/taşınmazlar BU KAPSAMDA DİKKATE ALINMAYACAKTIR.

Yatırımın değeri, 13 Mayıs 2022 tarihinde kabul edilen 5554 Karar sayılı değişiklik ile 13 Haziran 2022 tarihinden itibaren yapılacak başvurular bakımından geçerli olmak üzere 250.000 USD’den 400.000 USD’ye çıkartılmıştır.

Yine her ülke vatandaşının taşınmaz edinme yolu ile vatandaşlık kazanamayacağını da belirtmek gereklidir. 6302 sayılı Kanun ile değişik Tapu Kanunu’nun 35. maddesi uyarınca alınan Bakanlar Kurulu Kararı ile ülkemizde taşınmaz edinebilecek 183 ülke vatandaşları ve edinim şartları belirlenerek 2012/12 (1734) sayılı Genelge ile tüm Tapu Kadastro Genel Müdürlüklerine duyurulmuş ve TAKBİS’e entegre edilmiştir.

 

6. Suriye Vatandaşları Taşınmaz Alarak Türk Vatandaşlığı Kazanabilir Mi?

Suriye vatandaşları şahısları adına ülkemizde taşınmaz edinemezler. Bu bağlamda da taşınmaz edinim yoluyla vatandaşlık başvurusu yapmaları da mümkün değildir. Bu nedenle taşınmaz satın alarak Türk Vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların mutlaka yabancılar ve vatandaşlık hukuku alanında çalışan bir avukattan hukuki destek alarak taşınmaz satın alma yoluyla Türk Vatandaşlığını kazanabilirler.

 

7. Türk Vatandaşlığı Alma Şartları Nelerdir?

Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,

Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,

Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,

Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,

İyi ahlak sahibi olmak,

Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,

Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,

Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak,

 

8. Türk Vatandaşlığı İçin İstenilen Belgeler Nelerdir?

Başvuru Formu

Pasaport ve Noter onaylı tercümesi

2 adet biyometrik fotoğraf

Doğum belgesi

Medeni durumunu gösterir belge

Sağlık raporu

Gelir durumunu gösterir belgeler

Geçerli ikamet izni kartı aslı ve fotokopisi

Harç ödeme dekontu

 

9. Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Kararına Karşı Yargı Yolları Nelerdir?

Yabancı bir kişinin Türk Vatandaşlığı başvurusu reddedilirse idari yargıda red kararına karşı belirli süre içerisinde dava açması gerekmektedir.

Vatandaşlık başvurusu reddedilen yabancının bu işlemi öğrendiği ya da kendisine yazılı bildirimde bulunulduğu tarihten itibaren 60 gün içerisinde bu işleme karşı idari yargıda dava açması gerekmektedir. 60 günlük dava açma süresi süre hak düşürücü süre olduğundan süreyi geçiren yabancının dava açması durumunda ise dava zamanaşımı nedeniyle reddedilecektir.

 

10. Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Kararına Karşı İptal Davasını Nerede Açabilir?

Vatandaşlık başvurularına ilişkin verilen kararlar İçişleri Bakanlığı tarafından verilmektedir. Bu nedenle vatandaşlık başvurusu reddedilen kişilerin red kararına karşı iptal davası açacağı yetkili mahkeme Ankara İdare Mahkemeleri olacaktır.

 

11. Türk Vatandaşlık Kanunu Hükümlerinden Hareketle Türk Vatandaşlığının Kazanılması

 

Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığının kazanılması halleri

MADDE 5 – (1) Türk vatandaşlığı, doğumla veya sonradan kazanılır.

 

Doğumla kazanılan vatandaşlık

MADDE 6 – (1) Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık doğum anından itibaren hüküm ifade eder.

 

Soy bağı

MADDE 7 – (1) Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.

(2) Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.

(3) Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.

 

Doğum yeri

MADDE 8 – (1) Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.

(2) Türkiye'de bulunmuş çocuk aksi sabit olmadıkça Türkiye'de doğmuş sayılır.

 

Sonradan kazanılan vatandaşlık

MADDE 9 – (1) Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.

 

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması

MADDE 10 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.

(2) (Ek: 19/10/2017-7039/28 md.) Bu Kanun uyarınca sonradan Türk vatandaşlığının kazanılmasında uygulanacak temel ilke ve esaslar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenir.

 

Başvuru için aranan şartlar

MADDE 11 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;

a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,

c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,

ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,

d) İyi ahlak sahibi olmak,

e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,

f) Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,

g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak,

şartları aranır.

 

Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller

MADDE 12 – (1) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

a) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.

b) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.

c) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.

d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.

(2) (Ek: 19/10/2017-7039/29 md.) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.

 

Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması

MADDE 13 – (1) Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla aşağıda belirtilen kişiler Türkiye'de ikamet etme süresine bakılmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararıyla yeniden kazanabilirler.

a) Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler.

b) Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden 21 inci maddede öngörülen süre içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar.

 

Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması

MADDE 14 – (1) 29 uncu madde uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Cumhurbaşkanı kararıyla, 34 üncü madde uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler

 

İkamet ve sürelerin hesaplanması

MADDE 15 – (1) Bir yabancı için ikamet, Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye'de oturmaktır. Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam oniki ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri içinde değerlendirilir.

 

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması

MADDE 16 – (1) Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

a) Aile birliği içinde yaşama,

b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,

c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama,

şartları aranır.

(2) Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.

(3) Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.

 

Türk vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması

MADDE 17 – (1) Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.

 

Vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu

MADDE 18 – (1) 11 inci ve 16 ncı maddeler uyarınca Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, illerde oluşturulan vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu tarafından yapılır. Komisyonun oluşumu ve çalışma esasları yönetmelikle belirlenir.

 

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında usul ve esaslar

MADDE 19 – (1) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenir ve karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda durumu uygun bulunanlar Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler, uygun görülmeyenlerin talepleri ise Bakanlıkça reddedilir.

(2) 12 nci madde uyarınca Türk vatandaşlığını kazanma işlemleri Bakanlıkça yürütülür.

 

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasının geçerliliği ve sonuçları

MADDE 20 – (1) Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin kararlar, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.

(2) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması eşin vatandaşlığına tesir etmez. Ana veya babanın velayeti kendisinde bulunan çocukları, diğer eşin muvafakat etmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır. Muvafakat verilmemesi halinde ana veya babanın mutad meskeninin bulunduğu ülkedeki hakim kararına göre işlem yapılır. Türk vatandaşlığını birlikte kazanan ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını kazanır.

(3) Ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte kendileri ile birlikte işlem görmeyen çocukları, ergin olduktan sonra Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurdukları takdirde haklarında 11 inci madde hükümleri uygulanır.

 

Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılması

MADDE 21 – (1) 27 nci madde uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

 

Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılmasının geçerliliği ve sonuçları

MADDE 22 – (1) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kazanılması, bu hakkın kullanılmasına dair şartların tespitine ilişkin karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.

(2) Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kazanan kişilerin eşleri ve çocukları hakkında 20 nci madde hükümleri uygulanır.

 

12. Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik

 

Türk vatandaşlığının genel olarak kazanılması

MADDE 15 –

(1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı, aşağıdaki şartları taşıması halinde Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir:

a) Kendi millî kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medenî Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak.

c) Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak.

ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak.

d) Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak.

e) Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek.

f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak.

g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

(2) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan, birinci fıkrada sayılan şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından veya vatandaşlıklarından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlar Kurulunun yetkisindedir.

 

Kısa dönem ikamet izni

MADDE 31 –

(1) Aşağıda belirtilen yabancılara kısa dönem ikamet izni verilebilir:

a) Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler

b) Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar

c) Ticari bağlantı veya iş kuracaklar

ç) Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar

d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler

e) Turizm amaçlı kalacaklar

f) Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler

g) Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler

ğ) Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler

h) Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar

ı) Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar

i) Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler

j) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu

k) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları

(2) (Değişik: 28/7/2016-6735/27 md.) Kısa dönem ikamet izni, birinci fıkranın (j) ve (k) bentleri hariç olmak üzere, her defasında en fazla ikişer yıllık sürelerle verilebilir.

(3) Birinci fıkranın (h) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir.

(4) Birinci fıkranın (i) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli verilebilir.

(5) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) Birinci fıkranın (j) ve (k) bentleri kapsamında verilen ikamet izinleri en fazla beşer yıllık sürelerle verilebilir.