YABANCILAR HUKUKU ve ULUSLARARASI KORUMA

 

1.GİRİŞ

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” 04.04.2013 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek Cumhurbaşkanlığına gönderilmiştir. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) 10.04.2013 tarihinde Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından onaylanmış ve 11.04.2013 tarih ve 28615 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Hakkında deport kararı verilip sınırdışı edilen yabancının sonrasında tekrar Türkiye’ye giriş yapabilmesi için giriş yasağının kalkması yani deport kararının kaldırılması gerekir.

Deport kararına itiraz dava yolu ile gerçekleştirilebilir. Deport kararı idarenin aldığı bir karar olması dolayısıyla idari işlem niteliğindedir. İdari işlemlerin iptali için idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır.

 

2. VİZE İHLALİ NEDİR?

Son zamanlarda özellikle komşu ülkelerden yasal olmayan yollarla -gerek kara yolu gerekse de deniz yolu ile- pek çok göç alan bir ülke haline gelen ülkemizde vize ihlaline yol açan birçok olay da yaşanmaktadır. Kanuna aykırı bir şekilde kaçak yollardan vize almadan yani vize ihlali yaparak ülkemize giriş yapan yabancı kişilerin sayısının azımsanamayacak miktarda olduğu söylenebilir. Kanuna aykırı şekilde vize ihlali yaparak ülkeye giriş yapanların haricinde vizeyle ülkeye giriş yapmasına rağmen vize süresi bitiminde süresini uzatmadan kanuna aykırı şekilde ülkede kalmaya devam eden yabancılar da mevcuttur. Bu da vize ihlalinin bir diğer halidir ve yabancı kişiyi kaçak statüsüne sokacaktır. Vize ihlali yapan kişinin ceza olarak bir ücret ödemesi gerekecektir. Bu ceza yıllık ikamet izni harcının 2 katı olarak hesaplanır. Bazı ülkelerin vatandaşlarının bu kurala aykırı davranması durumunda bu ücrete ek olarak vize harcı da ödemeleri gerekmektedir.

 

2.1. Türkiye’ye Giriş Yasağı Uygulanmayacak Haller Nelerdir?

Vize ihlali süresi 3 ayın altında ise bu ihlalin yetkili makamlar tarafından tespit edilmeden yabancı kişinin kendiliğinden sınır kapısına gelmesi ve hakkında uygulanan idari para cezasını yani vize ihlali cezasını ödemesi halinde Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınamaz. Vize ihlali süresi 3 ayın altında olması, bu ihlalin yetkili makamlar tarafından tespit edilmesi ve yabancı hakkında deport kararı alınması halinde yabancıya tanınan ülkeyi terketme süresi içinde yabancının sınır kapısına gelmesi ve vize ihlali cezası ödemesini yapması halinde hakkında Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınamaz.

2.2. 1 Ay ile 5 Yıl Arasında Türkiye’ye Giriş Yasağı Uygulanacak Haller

Vize ihlali süresi 3 ay ve üzerinde ise bu ihlalin yetkili makamlar tarafından tespit edilmeden yabancı kişinin kendiliğinden sınır kapısına gelmesi ve hakkında uygulanan idari para cezasını yani vize ihlali cezasını ödemesi halinde 1 ay ile 5 yıl arasında Türkiye’ye giriş yasağı uygulanacaktır. Vize ihlali süresi 3-6 ay arasında olanların Türkiye’ye giriş yasağı 1 ay, 6 ay-1yıl arası olanların 3 ay, 1-2 yıl olanların 1 yıl, 2-3 yıl olanların 2 yıl, 3 yıl ve üzeri vize ihlali olanların giriş yasağı ise 5 yıl olacaktır.

2.3. 3 Ay ile 5 Yıl Arasında Türkiye’ye Giriş Yasağı Uygulanacak Haller Nelerdir?

Vize ihlali yetkililerce tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için sınır kapısına gelen ancak vize ihlali cezası ödemesini yapmayan yabancılar 3 ayın altında vize ihlali yapan ve hakkında deport kararı alınarak terke davet edilen yabancının kendine tanınan süre içerisinde ülkeyi terk etmemesi ve vize ihlali cezası ödemesini yapmaması, 3 ayın üzerinde vize ihlali yapan ve hakkında deport kararı alınarak terke davet edilen yabancın kendine tanınan süre içerisinde ülkeyi terk etmemesi (bu halde vize ihlali 3 cezası ödemesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır), Yabancının ikamet izni veya çalışma izni talebi reddedildiği yahut halihazırdaki ikamet izni veya çalışma izni iptal edildiği halde kendisine yetkililer tarafından tanınan zaman zarfı içinde ülkeyi terk etmemesi (bu halde de idari para cezası ödemesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır), 180 gün içinde 90 gün kuralının kapsamı dolmasına rağmen, Türkiye’ye giriş yapanlardan 10 gün içinde ikamet iznine başvurmayan yabancılar (bu halde vize ihlali cezası ödemesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır), Gözetim yükümlülüğü sona ererek buna alternatif bazı yükümlülüklere tabi tutulan yabancılar (bu halde idari para cezası ödemesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır), Görevli personel eşliğinde deport edilen yabancılar (bu halde de idari para cezası ödemesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır). 0-3 ay arası ihlalde bulunanların Türkiye’ye giriş yasağı süresi 3 ay, 3-6 ay ihlalde bulunanların 6 ay, 6 ay-1yıl ihlalde bulunanların 1 yıl, 1-2 yıl arası ihlalde bulunanların 2 yıl, 2 yıl ve üzeri ihlalde bulunanların giriş yasağı süresi 5 yıl olacaktır.

2.4. Süresiz Türkiye’ye Giriş Yasağı Uygulanacak Haller Nelerdir?

Kişi hakkında önceden verilmiş olan Türkiye’ye giriş yasağı süresi dolmuş olsa dahi; vize ihlali cezası yahut diğer idari para cezalarını veya diğer kamu alacaklarını ödemeyen yabancılar bu cezaları ödemediği müddetçe Türkiye’ye giriş yapamaz. Vize ihlali cezası hesaplama konusunda kesin bilgi sınır kapılarından veya havalimanındaki vize ihlali ofisinden öğrenilebilir. Ayrıca vize ihlali cezası havalimanlarında bulunan vize ihlali ofisine ödenebilir. Eski düzenlemeye göre yabancı ülkeden ayrılırken cezasını öderse ve 10 gün içerisinde ikamet izni için başvuru yapacağını taahhüt ederse bir gün sonra dahi Türkiye’ye giriş yapabilir veya isterse daha sonra da giriş yapabilirdi. Fakat yeni düzenlemeye göre ülkeye giriş koşulları ve zamanı yukarıda belirttiğimiz sürelere ve şartlara tabidir.

 

3. DEPORT (SINIR DIŞI EDİLME) NEDİR?

Türk hukukunda "Yabancı" Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi olarak tanımlanmaktadır. “Deport kararı” ise Türkiye’de bulunan yabancıların sınır dışı edilmeleri ve haklarında Türkiye’ye giriş yasağı konulması anlamına gelir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nda (Yazımızda "Kanun" diye anılacaktır.) sayılan hallerin varlığı halinde, Türkiye'de bulunan yabancı ülkeden çıkarılarak söz konusu kişinin Türkiye'ye giriş yapması yasaklanmaktadır.

 

3.1. Yabancıların Sınır Dışı Edilme Sebepleri Nelerdir?

Yabancılar, Türkiye'ye giriş yaptıktan sonra kendilerine tanınan yasal süre içerisinde Türkiye'de kalma hakkına sahiptirler. Ancak bu sürenin aşılması durumunda veya kalma süresi içerisinde kişinin hukuka aykırı hareket etmesi durumunda ilgili Kanun gereği yabancılar sınır dışı edilmektedirler. Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan durumlardan birinin veya bir kaçının oluşması durumunda, YUKK’nin 55 inci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, valiliğin sınır dışı etme kararı alması zorunludur.

Aşağıda sayılanlar YUKK’nin 54 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan kimseler olup haklarında sınır dışı etme kararı alınır:

1) a) 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler (m.54/1-a),
b) Terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar (m.54/1-b),
c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar (m.54/1-c),
ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar (m.54/1-ç),
d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar (m.54/1-d),
e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler (m.54/1-e),
f) İkamet izinleri iptal edilenler (m.54/1-f),
g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler (m.54/1-g),
ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler (m.54/1-ğ),
h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler (m.54/1h)
ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler (m.54/1-ı),
k) Uluslararası koruma başvurusu reddedilenler, uluslararası korumadan hariçte tutulanlar, uluslararası koruma başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilenler, uluslararası koruma başvurusunu geri çekenler, uluslararası koruma başvurusu geri çekilmiş sayılanlar, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra 6458 Sayılı Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar (m.54/1-i),
j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar (m.54/1-j). k) (Ek: 3/10/2016-KHK-676/36 md. ; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler 2) (Değişik: 3/10/2016-KHK-676/36 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.

Deport kararının hangi gerekçeyle verildiği büyük önem arz etmektedir. Gerekçeye bağlı olarak söz konusu karar süreli olarak verilebileceği gibi ömür boyu da verilebilmektedir. Deport edilme sebepleri çok çeşitli olabileceği gibi uygulamada en çok vize süresini aşma veya oturma izni süresini uzatmama halleriyle karşılaşılmaktadır.

Bazı durumlarda sınır dışı edilen kişi için sınır dışı edilme nedenine bağlı olarak yabancı tahdit kodu konur. Bu nedenle yabancı hakkında işlenmiş kodun kaldırılması önem arzeder.

Tahdit kelime anlamı olarak sınırlamak demektir. Tahdit kodlarının konuluş sebepleri birbirinden farklılık göstermektedir. Yapılan eylemin önemine bağlı olarak da tahdit süresi değişiklik göstermektedir.

20’den fazla tahdit kodu olmakla beraber örneğin; “V69” kodu İkamet izni iptal edilenler, “Ç-113” Yasadışı giriş-çıkış yapanlar, “Ç-117” Kaçak çalışanları ifade etmekte ve uygulamada en çok karşımıza çıkan durumlar olmaktadır.

Deport kaldırma işlemlerine başlamadan önce yabancının hakkında ne tür tahdit kodunun bulunduğunun tespiti gerekmektedir. Eğer bilgilendirici değil de sınırlandırıcı tahdit kodu var ise yapılacak işlemler değişmekte ve bilgilendirici tahdit koduna göre işlemler biraz daha karmaşık olmakta ve genel olarak yabancının hukuki yardım almasını gerektirmektedir.

Yabancının deport edilmesine ise Göç İdaresi Genel Müdürlüğü veya ilgili Valilik karar verir. Burada yabancı kişiye bir yurda giriş yasağı süresi belirlenir ve bu sürenin belirlenmesinde idarenin yetkisi oldukça geniştir. Tabii yine de belirlenen bu süreler kanunun belirlediği süreler çerçevesinde olacaktır. Fakat oldukça geniş olan bu yetkinin kullanımında yaşanabilecek hukuksuzluklar ve hak kayıpları sebebiyle kullanılan yetkiye karşı yargı yolu açıktır.

 

4.DEPORT KALDIRMA İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR?

Hakkında sınır dışı edilme kararı olan yani deport edilen yabancı, yurda giriş yasağı süresi dolmadan Türkiye’ye giriş yapamaz. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır. Deport kaldırma işlemleri iki türlü olabilir: İlk olarak yabancı meşruhatlı vize almış olabilir. Yabancı bu vize ile hakkında verilen sınır dışı süresi dolmadan ülkeye giriş yapabilir. İkinci olarak da yabancı, hakkında verilen deport kararının iptalini idare mahkemesinden dava yolu ile talep edebilir.

Bu iki yolu ayrıntıları ile anlatacağız.

 

4.1. Meşruhatlı Vize Alarak Deport Kaldırma

Yabancının deport kararına rağmen Türkiye’ye giriş yapabilmesinin bir yolu meşruhatlı vize almış olmasıdır. Hakkında deport kararı uygulanmış bir yabancı, çalışma dolayısıyla, evlilik, tedavi, eğitim-araştırma dolayısıyla alacağı meşruhatlı vize sayesinde süresi dolmamış olmasına rağmen Türkiye’ye giriş yapabilir. Bu sayılan vizelerin alınabilmesi için söz konusu sebeplere dayanak teşkil eden evraklar vize başvurusu sırasında belgelenmelidir; aksi halde başvuru reddedilmektedir.

Terör örgütü üyeliği ve devlet aleyhine faaliyet gösterme gibi nedenlerle sınır dışı edilme durumlarında meşruhatlı vize talep etme durumu söz konusu olamaz. Bu yabancıların ancak idare mahkemesinde deport kararının iptali talepli bir dava açmaları gerekir. Ancak bu davanın kazanılması sonucunda deport kararı kaldırılır ve Türkiye’ye giriş yapabilirler.

4.2. Deport Kararına Karşı Dava Yolu

Deport kararına itiraz, dava yolu ile gerçekleştirilebilir. Deport kararı idarenin aldığı bir karar olması dolayısıyla idari işlem niteliğindedir. İdari işlemlerin iptali için idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır.

Yabancı hakkında deport kararı alan alan idare ilgili yabancıya veya bu yabancının yasal temsilcisine kararı gerekçeli olarak tebliğ eder.

Yabancının sınır dışı etme kararına itiraz niteliğindeki bu idari davayı açabilmek için 7 günlük hak düşürücü süresi söz konusudur. Yabancı deport kararının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde bu davayı açmalıdır. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir.

Mahkeme başvuruyu 15 gün içinde sonuçlandırır. İdare Mahkemesinin verdiği karar kesin olup itiraz yolu kapalıdır.

Yabancı için oldukça avantajlı olan bir husus da şudur: Mahkeme bir karar verene kadar yabancı kişi sınır dışı edilemez ve Türkiye’de kalmaya devam edebilir.

Daha önce bahsettiğimiz tahdit kodunun kaldırılabilmesi için de idari dava yoluna gitmek şarttır.

4.3. Deport Kararına Karşı Dava Yolunda Zamanaşımı Süresi

Deport kararının kaldırılması talepli açılan davada zamanaşımı süresi sınırdışı edilme kararının kendisine tebliğ veya ibraz edilmesinden itibaren 15 gündür.

Terke davet prosedüründe ise yabancıya ülkeyi terk etmesi için en az 15 gün süre tanınır. Yabancının bu süre içinde ülkeyi terk etmemesi halinde kişi, yakalanarak geri gönderme merkezine transfer edilir.

Kişiye deport kararı ile birlikte işlenen kodlar ancak dava açarak kaldırılabilir. Bunun için herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı süresi söz konusu değildir.

4.4. Deport Kararına Karşı Dava Yolunda Yetkili ve Görevli Mahkeme

Hakkında deport kararı uygulanan yabancı, deport kararının iptaline yönelik olarak açılacak olan iptal davasını işlemi uygulayan idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açmalıdır.

Deport kararının nedenine bağlı olarak kişiye verilen kodun iptali ve kaldırılması için açılacak davada da kodu kişinin siciline işleyen idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinde dava açılmalıdır.

5. SINIR DIŞI EDİLME SÜRECİ VE İŞLEMLERİ NEDİR?

5.1. Sınır Dışı Etmek Üzere İdari Gözetim ve Süresi

5.1.1.İdari Gözetim Kararı

Sınır dışı etme kararı alınanlardan aşağıda sayılanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır:

-Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
-Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
-Sahte ya da asılsız belge kullananlar,
-Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayanlar,
-Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.

Haklarında idari gözetim kararı alınanlar Geri Gönderme Merkezlerinde (GGM) tutulurlar.

GGM’ndeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.

İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenilmez.

İdari gözetiminin devamında zaruret olmadığı değerlendirilenler derhal Bakanlığa bildirilir. Bakanlığın uygun görmesi halinde yabancı hakkındaki idari gözetim kararı kaldırılır.

6458 sayılı YUKK'un 57. maddesinin ikinci fıkrasında sayılan yabancılara ya da idari gözetimi sonlandırılan yabancılara aşağıdaki idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilebilir:

-Belirli adreste ikamet etme
-Bildirimde bulunma
-Aile temelli geri dönüş
-Geri dönüş danışmanlığı
-Kamu yararına hizmetlerde gönülülük esasıyla görev alma
-Teminat
-Elektronik izleme

Yabancıya idari gözetime alternatif yükümlülülerden bir veya birkaçının getirilmesi durumunda, bu süre 24 ayı geçemez. İdari gözetime alternatif tedbirlere uymayan yabancılar idari gözetim altına alınabilir. Elektronik izleme yükümlülüğüne tabi tutulan yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı bu karara karşı Sulh Ceza Hakimine başvurabilir. Başvuru yabancının tabi tutulduğu idari yükümlülüğü durdurmaz. Sulh Ceza Hakimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh Ceza Hakiminin kararı kesindir.

5.1.2. İdari Gözetim Kararına Karşı Yargı Yolu

İdari gözetim kararı, idari gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli olarak yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Aynı zamanda, idari gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.

Sulh ceza hakimine başvuru:

İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir.

İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir.

İdari gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkânı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır.

Hakkında sınır dışı edilme kararı alınan yabancı için 48 saatlik süre yabancının kolluk tarafından gözaltına alınması ile başlar. Sınır dışı etme kararı toplu olarak verilemez, karar her yabancı için ayrı ayrı verilir.

Hakkında deport edilme kararı alınan yabancı kolluk kuvvetleri tarafından yakalanmış veya ihbar edilmişse öncelikli olarak bir hastaneye muayene amaçlı olarak götürülür. Daha sonra yabancı İl Göç İdaresi’nin belirlediği bir yere götürülür ve burada sınır dışı edilmek üzere evrakları hazırlanır.

Belgeleri tamamlanan yabancı geri gönderme merkezine gönderilir. İstanbul’da yabancı kadın Silivri Geri Gönderme Merkezine gönderilirken yabancı erkek Çatalca Geri Gönderme Merkezine götürülür.

Geri gönderme merkezine nakledilen yabancının işlemleri bittiğinde dava açmamış ise ülkesine veya bazı durumlarda yabancının istediği başkaca bir ülkeye gönderilmesi sağlanır.

5.2. Sınır Dışı Edilecek Yabancının Seyahat Masrafları

Yabancıların pasaportları veya diğer belgeleri, sınır dışı edilinceye kadar tutulabilir ve sınır dışı işlemlerinde kullanılmak üzere biletleri paraya çevrilebilir.

Sınır Dışı edilecek yabancıların seyahat masraflarının kendilerince karşılanması esastır. Yabancının mevut parası seyahat masraflarını karşılamaya yetiyorsa, seyahat masraflarının tamamı kendisi tarafından karşılanır artan tutar yabancıya bırakılır. Yabancının hiç parası bulunmuyorsa seyahat masrafları genel müdürlük tarafından karşılanır.

Ancak yabancının bir miktar parası bulunuyor ve mevcut parası seyahat masraflarının tamamını karşılamaya yetmiyorsa;

1) Seyahat masrafları Genel Müdürlükçe karşılanır ve yabancının mevcut parası Genel Müdürlükçe her mali yıl başında belirlenen sınır dışı edilecek yabancıların temel gereksinimlerini karşılamaya yetecek tutar kadar kısmı kendisine bırakılarak artan kısmı seyahat masrafları karşılığında Hazineye gelir kaydedilir.

2) Yabancının mevcut parası temel gereksinimleri karşılamaya yetecek tutarın altındaysa seyahat masrafının tamamı Genel Müdürlükçe karşılanır ve mevcut parası kendisine bırakılır. Sınır dışı seyahat masrafları geri ödenmediği sürece; yabancıların Türkiye'ye girişine izin verilmeyebilir. Yabancı hakkında başka bir yasak konulmamışsa, masrafları ödemesi şartıyla sınırlama kaldırılır ve vize umumi hükümleri çerçevesinde ülkemize girişlerine izin verilir.

 

6. TERKE DAVET - TERKE ÇAĞRI

Türkiye'den çıkış için süre tanınan yabancılara, hiçbir harca tabi olmayan “Çıkış İzin Belgesi” verilir. Türkiye'yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir. Süresi içinde Türkiye'yi terk etmeyen yabancılar, idari gözetim altına alınır. Yabancının sınır dışı edilme prosedüründense terke davet/çağrı prosedürü çok daha avantajlıdır. Hakkında terke davet prosedürü işletilen yabancıya Türkiye’den ayrılması için en az 15 günlük mühlet tanınır. Bu sürenin üst sınırı 30 gündür. Normal şartlarda vize ihlali tespit edilmiş ve hakkında idarece deport kararı verilmiş kişi de terke davet edilebilir. Bu durum idarenin takdirindedir.

Aksi durumda da terke davet koşulları oluşmasına ve yabancının kolluk kuvvetlerine bizzat kendisi teslim olmuş olmasına rağmen hakkında deport edilme prosedürü işletilebilir. Deport edilecek kişi için kaçma, saklanma şüphesi, yasaklı giriş çıkış yapmış olmaları, sahte belgelerle iş yapmaya çalışmış olmaları gibi durumlar söz konusu ise terke davet prosedürü işletilmez.

 

7. HAKKINDA SINIR DIŞI EDİLME KARARI VERİLEMEYECEK KİŞİLER

İlgili Kanun’un 55. Maddesi bu hususu düzenlemektedir.

MADDE 55 – (1) 54 üncü madde kapsamında olsalar dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz:
a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
b) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
c) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
ç) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
d) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları (2) Birinci fıkra kapsamındaki değerlendirmeler, herkes için ayrı yapılır. Bu kişilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları istenebilir.

8. SONUÇ OLARAK

Son zamanlarda gerek dünyayı gerekse de ülkemizi yakından ilgilendiren ve etkileyen siyasi ortamlar ve dış ilişkiler, dış göçlere sebebiyet vermektedir. Bu göçler kimi zaman yasal yollarla kimi zaman da yasal olmayan yollarla gerçekleşmektedir.

Yabancı kişi ülkeye yasal yollarla girip vize süresini aşması sonucu veya ülkeye yasal olmayan yollarla giriş yapması sonucu sınır dışı edilme ve deport edilme sonuçlarına maruz kalmaktadır. İhlal sürelerine bağlı olarak Türkiye’ye giriş yasağı süresi de değişmekte, kimi hallerde giriş yasağı prosedürü hiç uygulanmazken kimi hallerde de süresiz olarak ülkeye giriş yasağı getirilmektedir. Giriş yasağına ek olarak yabancı, ihlal neticesinde ceza olarak bir ücret de ödemektedir.

Deport kararı Türkiye’de bulunan yabancıların sınır dışı edilmeleri ve haklarında Türkiye’ye giriş yasağı konulması anlamına gelir.

Bazı durumlarda sınır dışı edilen kişi için sınır dışı edilme nedenine bağlı olarak yabancı tahdit kodu konur. Bu nedenle yabancı hakkında işlenmiş kodun kaldırılması önem arzeder. Her kod belli bir sınır dışı edilme gerekçesini belirtmektedir.

Deport edilme sebepleri çok çeşitli olabileceği gibi uygulamada en çok vize süresini aşma veya oturma izni süresini uzatmama halleriyle karşılaşılmaktadır.

Hakkında sınır dışı edilme kararı olan yani deport edilen yabancı, yurda giriş yasağı süresi dolmadan Türkiye’ye giriş yapamaz. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır.

Deport kaldırma işlemleri iki türlü olabilir: İlk olarak yabancı meşruhatlı vize almış olabilir. Yabancı bu vize ile hakkında verilen sınır dışı süresi dolmadan ülkeye giriş yapabilir. İkinci olarak da yabancı, hakkında verilen deport kararının iptalini idare mahkemesinden dava yolu ile talep edebilir.

Deport kararının kaldırılması talepli açılan davada zamanaşımı süresi sınırdışı edilme kararının kendisine tebliğ veya ibraz edilmesinden itibaren 15 gündür.

Mahkeme başvuruyu 15 gün içinde sonuçlandırır. İdare Mahkemesinin verdiği karar kesin olup itiraz yolu kapalıdır. Mahkeme bir karar verene kadar yabancı kişi sınır dışı edilemez ve Türkiye’de kalmaya devam edebilir. Tahdit kodunun kaldırılabilmesi için de idari dava yoluna gitmek şarttır.

Hakkında deport kararı uygulanan yabancı, deport kararının iptaline yönelik olarak açılacak olan iptal davasını ve tahdit kodunun iptali/kaldırılması davasını; işlemi uygulayan idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açmalıdır.

Terke davet / terke çağrı prosedürü ise sınır dışı edilme ve deport işlemlerine göre yabancı kişi için daha avantajlı bir prosedürdür.

İlgili Kanun’un 55. maddesinde tahdidi olarak sayılan durumlarda sınır dışı edilme prosedürü uygulanamaz ve bu kişiler sınır dışı edilemez.

Tüm bu haller Kanun’da belirtilmiş olsa da vize ihlali durumu ve deport işlemleriyle ilgili işlemler ve uyuşmazlıklar bilgi ve deneyim gerektiren hukuki uyuşmazlıklar olup yabancılar hukuku alanında uzmanlaşmış bir yabancılar hukuku avukatından destek alınmasını önemle tavsiye ederiz.