YURT DIŞINDA VERİLEN BOŞANMA KARARININ

DAVA AÇILMADAN TESCİL EDİLMESİ

1. Yurt Dışında Verilen Boşanma Kararı Türkiye’de Geçerli midir?

Yurt dışında verilen boşanma kararının Türkiye’de kendiliğinden geçerliliği bulunmamaktadır. Bu nedenle taraflar hakkında yabancı ülke makamları tarafından boşanma kararı verilmiş olsa dahi Türkiye’de gerekli işlemler yapılmadığı takdirde taraflar Türkiye’de halen evli olarak kabul edilirler.

2. Yurt Dışında Verilen Boşanma Kararının Türkiye’de Tescil Ettirilmesi

Yurt dışında verilen boşanma kararının Türkiye’de geçerli hale getirilmesi için iki farklı usul söz konusudur. İlki yabancı ülke makamları tarafından verilen diğer kararların da Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkân tanıyan tanıma ve tenfiz davasıdır. Bu dava kapsamında taraflardan biri Türkiye’deki aile mahkemesinde boşanmanın tanınmasını ve tenfizini talep eder.

Yurt dışında verilen boşanma kararının Türkiye’de geçerli hale gelmesine imkân tanıyan bir diğer yol ise dış temsilciliklere veya nüfus müdürlüklerine yapılacak bir başvuru ile kararın doğrudan aile kütüğüne tescil ettirilmesidir.  Zira Nüfus Hizmetleri Kanunu’na getirilen bir düzenleme ile boşanma kararının dava yoluna gidilmesine gerek kalmadan doğrudan dış temsilcilikler veya nüfus müdürlükleri tarafından tescil ettirilmesine imkân tanınmıştır.

Nüfus Hizmetleri Kanunu m.27/A:

Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili

“(1) Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.

(2) Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır.

(3) Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır.

(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenir.”

Madde metninden de anlaşılabileceği gibi yurt dışındaki yetkili makamlarca verilen boşanma, evliliğin butlanı, iptali ya da mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararların doğrudan nüfus kütüğüne tescili mümkündür.

Ancak önemle belirtilmelidir ki boşanma kararına bağlı olarak verilen diğer nafaka, tazminat, velayet, kişisel ilişki tesisi, mal rejiminin tasfiyesi gibi kararların dış temsilcilikler ya da nüfus müdürlüğü tarafından tescil edilerek geçerlilik kazanması mümkün değildir. Bu yöndeki kararların Türkiye’de geçerli olması için tanıma ve tenfiz davası açılmalıdır.

3. Başvuru Makamı

Yabancı ülke makamları tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de tescil ettirilmesine ilişkin başvuru yurt dışında yapılabileceği gibi Türkiye’de de yapılabilir.

Yurt dışında yapılacak başvurularda başvuru makamı kararın verildiği ülkedeki dış temsilciliklerimizdir.

Türkiye'de yapılacak başvurularda başvuru makamı ise taraflardan birinin yerleşim yeri il nüfus müdürlüğüdür. Tarafların Türkiye’de yerleşim yeri yoksa başvuru Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Samsun, Siirt, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa ve Van il müdürlüklerinden birine yapılır.

4. Başvuru Usulü

Başvuru taraflarca bizzat yapılabileceği gibi tarafların usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş avukatları aracılığıyla da yapılabilir. Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki avukata verilecek vekâletnamenin fotoğraflı olması ve nüfus müdürlükleri tarafından yapılacak tescil işlemlerini kapsayacak şekilde özel yetki içermesi gerekir.

Başvuru esnasında tarafların ya da taraf vekillerinin aynı anda hazır olmaları zorunlu değildir. Taraflar başvuruyu birlikte aynı anda yapabilecekleri gibi ayrı olarak farklı zamanlarda da yapabilirler. Ancak başvurular ayrı ayrı yapılmışsa iki başvuru arasındaki süre doksan günü geçmemelidir.

Taraflardan biri boşanmanın akabinde tescil talebinde bulunmadan ölmüş ise boşanma kararının tescili, kararın tescil edilmesinde hukuki yararı bulunan kişiler tarafından da talep edilebilir. Ancak boşanma tek taraflı irade beyanı ile gerçekleşmişse üçüncü kişinin hukuki yararı olsa dahi tescil talebinde bulunması mümkün değildir.

Ana kural tarafların her ikisinin de başvuruda bulunması olup taraflardan biri başvuruda bulunmazsa boşanma kararının geçerlilik kazanması için tanıma ve tenfiz davasının açılması gerekir. Bununla beraber taraflardan biri ölmüşse ya da yabancı ise Türk vatandaşı olan diğer tarafın tek başına başvuruda bulunması mümkündür.

5. Başvuruda Gerekli Belgeler

Yabancı ülke makamları tarafından verilen boşanma kararının tescili başvurusu için aşağıda sayılan belgelerin başvuru makamına verilmesi zorunludur:

• Başvuru Formu
• Tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın aslı
• İlgili kararın noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
• Kararda kesinleşme yoksa kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı
• Kesinleşme belgesinin noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
• Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri,
• Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği (nüfus müdürlükleri nezdinde tescil işlemi yapmaya yönelik özel yetki içermelidir)

Yukarıda sayılan belgelere ek olarak yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlarla ilgili daha önce Türk mahkemelerinde açılmış ve halen görülmekte olan dava dosyası bilgileri ile varsa kararların daha önce Türk mahkemelerince kesin hükme bağlanmış olduğuna ilişkin mahkeme kararının aslı veya fotokopisi ya da Türk mahkemelerinde halen devam eden bir dava yahut tanımanın Türk mahkemelerince evvelce reddedildiğine dair karar bulunmadığı yönünde adli makamlardan alınan belge de başvuru formuna eklenir.

Başvuru sırasında sayılan bu belgelerin birinde veya birkaçında eksiklik olduğu tespit edilirse ilgili eksikliğin giderilmesi için başvuru sahibine doksan günlük süre verilir. Verilen süre içinde eksiklik giderilmezse başvurunun reddine karar verilir.

6. Kararın İncelenmesi ve Tescili

Yabancı ülke makamları tarafından verilen boşanma kararı ve sunulan diğer belgeler başvuru inceleme komisyonu tarafından incelenir.

Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararla ilgili Türkiye’de açılmış ve halen devam eden veya reddedilmiş dava bulunuyorsa başvuru reddedilir.

Türk kamu düzenine açıkça aykırı olan kararlar gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir. Bu kapsamda örneğin talak suretiyle boşanma Türk kamu düzenine uygun olmadığından bu şekildeki bir boşanma hükmünün tescil edilmesi mümkün değildir.

Komisyon, başvurunun reddine karar verirse kararın Türkiye’de geçerli hale getirilmesi için aile mahkemesi nezdinde tanıma ve tenfiz davası açılabilir.

Komisyon kararın tescile uygun olduğuna karar verirse boşanma kararı dış temsilcilikler veya il müdürlüklerince yedi gün içinde aile kütüğüne tescil edilir. Başvuru sahipleri e-devlet üzerinden tescilin yapılıp yapılmadığını kontrol edebilirler. Boşanma kararının aile kütüğüne tescil edilmesi ile birlikte taraflar artık Türkiye’de de boşanmış olarak kabul edilirler.